Ege Bölgesi pamuk ekili alanlarının belirlenmesi ve ürün rekoltesinin tahmin çalışmaları, İzmir Ticaret Borsası koordinatörlüğünde; İzmir Ticaret Odası, Ege İhracatçı Birlikleri, Manisa Ticaret Borsası, Aydın Ticaret Borsası, Söke Ticaret Borsası, Tariş Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü işbirliğiyle gerçekleştirildi.
İzmir Ticaret Borsası Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, 2025-2026 yılı rekolte çalışmaları ve sektörün mevcut durumu hakkında bilgi vererek, sektörün iç açıcı bir tablo sunmadığını ifade etti. “Bunca yıllık kariyerimde şahit olduğum en kötü sezon başlangıçlarından birini yaşıyoruz. Pamuk için yıllardır aynı ifadeler kullanılıyor: Stratejik ürün, beyaz altın, binlerce ailenin ekmek teknesi, sanayinin, tekstilin ve ihracatın bel kemiği…Bunların hepsi doğru. Ancak artık bu sözlerin gerçekte hiçbir karşılığı kalmadı. Ne üretim zincirinde ne de tedarik zincirinde kimse mutlu değil” dedi.
Geleceğe dair somut bir plan yok
Üreticinin emeğinin karşılığını alamadığını, çırçır işletmelerinin ayakta kalmakta zorlandığını dile getiren Uçak, tüccar ve iplikçilerin de büyük baskı altında olduğunu kaydetti. “Sektörün bütün paydaşları aynı kaderi paylaşıyor ve birlikte kaybediyoruz. Ortada ne kazanç var ne umut ne de sürdürülebilirlik. Sektör artık sadece geçmişin başarı hikâyelerine tutunuyor; geleceğe dair somut bir plan ve güvence yok. Her paydaş mevcut darboğazlar içinde kendi varlığını korumaya çalışıyor. Eğer acilen yapısal önlemler alınmazsa pamuk üretimi ve ticareti ciddi bir risk altında kalacak” dedi.
Üretim maliyeti yükseldi
Pamuk sektörünün bugün bir çıkmazın içine sürüklendiğini belirten Uçak, “Ülkemizde yüksek enflasyon kısmen kontrol altına alınmış olsa da tahribat hâlâ ağır şekilde hissediliyor. Pamuk değer zincirinin her aşamasında maliyetler artarken, fiyatlar yerinde saydı hatta bazı dönemlerde geriye gitti. 2024 yılında pamuk üretiminin ortalama maliyeti 28– 32 TL civarındayken, bu yıl verim farklılıklarına bağlı olarak 40 TL bandına kadar yükseldi.
Yani üretici yüzde 30’un üzerinde bir maliyet artışıyla karşı karşıya kaldı. Kuraklık ve su kıtlığının etkisiyle ekimler de önemli ölçüde azaldı. Ayrıca mevcut yağışlar henüz toplanmamış olan pamuğun kalitesini olumsuz etkileyecek. Bizler, pamuk sektörünün sorunlarını her konuşmamızda dile getirerek, bugünlerin bizi beklediğini önceden ifade etmiştik” dedi.
Fiyatlar küresel piyasanın gerisinde kaldı
Borsadaki işlemlerin de olumsuz tabloyu özetlediğini söyleyen Uçak, “41 renk pamuk salon fiyatları geçen sezon ortalama 59 TL idi; yeni mahsul 41 renk henüz işlem görmemiş olsa da açıklanan fiyatlar 67 TL civarında. Fiyatlar artmış gibi gözüküyor ancak üretim maliyetine kıyasla yeterli artış söz konusu değil. Üretici pahalıya üretirken, pamuk yurt dışında daha düşük fiyata satılıyor; piyasayı ucuz ithalat dolduruyor. Tüketim yüksek ama üreten kazanamıyor” dedi. Sektörün sürdürülebilirliğinin ciddi şekilde tehdit altında olduğunu ifade eden Uçak, “Hazır giyim ve tekstil sektöründe uzun yıllardır dış ticarette pozitif denge sağlamış olmamıza rağmen büyük sorunlar yaşanıyor. 2021’den bu yana dış ticaret fazlası yüzde 17 geriledi ve bu olumsuz seyir devam edebilir. Doğru bir yol haritası çizemezsek, yıllardır emek verdiğimiz dış pazarımızı kaybedebiliriz” dedi.
Pamuk ekim alanları azaldı
Uçak, İTB koordinatörlüğünde uzun yıllardır yapılan pamuk rekolte tahminlerinin başarılı sonuçlar verdiğini belirterek, “Bir önceki sezona göre bölgemizde pamuk ekim alanları yüzde 18,5 azalarak 94 bin hektara düştü. Ortalama kütlü verimi dekarda 437 kilogram olacak. Buna göre kütlü üretimi 410 bin ton, yeni sezonda çırçır randımanı yüzde 39 ve mahlıç pamuk üretimi 160 bin ton olarak öngörülüyor. Ancak hasat süresince olası iklim koşulları kalite ve verimde kayba yol açabilir” dedi.
Pamuğun yerini ayçiçeği aldı
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Beslenme Bölümü’nden Prof. Dr. Mustafa Bolca, “Çalışmalarımız pamuğun yerini ayçiçeği ekiminin aldığını gösteriyor. Bazı tarlalar boş bırakıldı. Menemen ve Söke Ovası’nda ayçiçeği ekimi geçen yıla göre arttı. Eskiden tarlalarda pamuk dolu olurdu, artık yerini ayçiçeği alıyor. Ayrıca vahşi sulama nedeniyle bazı alanlar çoraklaştı ve verim düştü” dedi.
